ده نمکی چیست؟!

اکران رسوایی در پردیس سینمایی قلهک و پنل ده نفره نقد فیلم و فریادهای عجیب و غریب حاضران، جلسه را به جنجال کشاند. فریادها و تشویقهایی که اغلب ناشی از افسون سینما بود تا غیرت دینی. جماعتی ذوق زده از اینکه بالاخره سینما توانست پیام دین و روحانیت را به "مردم" برساند و چشم روشنفکران را کور کند و جمعیتی نگران از کفش و لب قرمز الناز شاکردوست عاقبت مخملباف و احمدی نژاد را در پیشانی ده نمکی دیدند.

اما سخت می توان این جماعت را که فضای سینما را میعادگاه خود قرار داده است، از فضا بیرون برد و این پرسش را مطرح کرد که سینما چیست؟ دسته ای که برای گذراندن اوقاتی خوش با عیال و رفقا به سینما آمده اند و دسته ای هم می خواهند از منظر اندیشه انقلاب به فیلمها نظر کنند. دسته اول به این اعتبار که آمده اند تا سرگرم شوند مخاطب سینما هستند و به این اعتبار که ریشو و چادری هستد و دعوی لااله الا الله دارند، مخاطب سینما نیستند و به همین دلیل در کشاکشی دائم با خودشان به سر می برند.

اما دسته دوم اغلب نه نسبت روشنی با انقلاب دارند، نه با سینما و نه با ده نمکی! انقلاب که به وقایع و موضوعات و گفتمان انقلاب تقلیل پیدا کرده و سینما به فیلم و فیلم به مضمون و مضمون به پیام تقلیل یافته و ده نمکی هم به مخملباف و یا به نماینده مردم فرودست!

آیا ما سینمایی می خواهیم که به مردم "پیام" دینی بدهد و فقط ملاحظات فقهی مانند محرم و نامحرم را رعایت کند؟ که آنوقت عده ای به خاطر انتقال پیام دینی توسط ده نمکی و فیلمش دست او را ببوسند و عده ای به خاطر رعایت نکردن حدود شرعیِ ظاهری، بر سرش چماق تکفیر بکوبند؟

زندگی فرهنگی ده نمکی این نکته را به ما یادآور می شود که ابزار برای او کمتر اصالت دارد و حقیر همین ویژگی اش را دوست دارم. او حرفی دارد که هر کجا برود همانها را می گوید. چه نشریه دربیاورد، چه مستند بسازد و فیلم داستانی بسازد. از ده نمکی نباید انتظار داشت که راه هنر انقلاب را باز کند. خودش هم چنین ادعایی ندارد. از ده نمکی نباید انتظار داشت که کلیشه های فیلمفارسی را بازتولید نکند. او ابتدا فیلم ساخته و سپس فیلمسازی را دارد یاد می گیرد!

اما از طرفی آنهایی که سینمای دینی را به پیام و مضمون دینی تقلیل داده اند، نباید به ده نمکی حمله کنند. زیرا ده نمکی به خوبی در فیلمش منبر می رود و پیام دینی می دهد و به قول خودش دیالوگ های فیلمش همه برگرفته از متن آیات و روایات است!

مک لوهان که از متعلقین مکتب تحولی ارتباطات است، گفته بود "رسانه همان پیام است" و ما درباره ده نمکی می توانیم بگوییم: "ده نمکی همان پیام است!". البته سینما به قول حضرت میرشکاک بسیار لغزاننده است. به ویژه اگر بخواهی در آن اتراق کنی و حرفه ای شوی. آنوقت دیگر ده نمکی همان پیام نیست. خیلی دوست دارم از ده نمکی بپرسم مقصد بعدیت بعد از سینما کجاست؟!

پی نوشت:

1- اینکه می گویم فیلم دینی را نباید به مضمون دینی تقلیل داد، به این معنا نیست که فیلم دینی مساوی با فرم دینی است. فرمالیسم آن روی سکه فروکاستن سینما و فیلم به امری کوچکتر است.